De voorbije jaren is de vraag naar teeltsubstraten of potgrond gevoelig gestegen. Enerzijds is er de gangbare professionele tuinbouw, waar strenge eisen nodig zijn om tot een bruikbaar substraat te komen. Anderzijds is er sterke toename van het consumentengebruik van potgronden. Die fors stijgende vraag is onder andere het gevolg van Covid-19 en de genomen coronamaatregelen, waardoor thuisbeleving een grotere rol in het leven van de bevolking speelde. Hierdoor werd/wordt er meer in de tuin en dus ook in potgrond geïnvesteerd. Bovendien noteren de jongste jaren een groeiende interesse in stedelijk tuinieren, waarbij stadsbewoners op kleine oppervlaktes of langs muren begroeiing aanleggen. Deze vormen van plantenkweek vereisen eveneens substraten.
Het aanbod aan grondstoffen voor de bereiding van substraten is niet oneindig. De sector zoekt reeds lange tijd naar alternatieve grondstoffen, die het aanbod voor de aanmaak van teeltsubstraten kunnen verhogen. Naast de klassieke grondstoffen, zoals veen, turf en turfstrooisel komen nieuwe stromen in aanmerking. Compost, kokosvezel , houtvezel en schorscompost zijn een welkome aanvulling in het grondstoffenpalet. Beheerresten, zoals bermmaaisel, heideplagsel en groencompost vormen een meer recent pakket aan grondstoffen, maar worden omwille van het wisselende kwaliteit en aanvoer beperkter ingezet. De producenten van teeltsubstraten staan onder grote druk om gericht en snel de nodige hoeveelheid aan potgrond te kunnen aanleveren, die aan de kwaliteitseisen voldoet om zowel het professionele als consumentensegment te kunnen bedienen.
De aanvoer van grondstoffen uit overzeese gebieden, zoals plantaardige vezels van kokos, cacao of suikerriet, bieden een belangrijke aanvulling, maar zijn erg afhankelijk van de aanvoermogelijkheden via containertransport. De huidige hoge containerprijzen en recente blokkage in het Suez-kanaal benadrukte duidelijk de breekbare gevoeligheid van dit systeem. Een afdoende beschikbaarheid van lokaal of over land verkrijgbare grondstoffen is dus van substantieel belang om de leverzekerheid van substraten te garanderen. Studies hebben aangetoond dat de wereldwijde vraag naar teeltsubstraten tegen 2050 zal verviervoudigen. Vooral in groeilanden, zoals China en India neemt de vraag naar teeltsubstraten fors toe, waardoor de wereldvraag naar grondstoffen nog zal toenemen. Deze stijgende vraag zal de aanvoer voor de Belgische producenten beperken en duurder maken. Willen die in de toekomst nog in staat kunnen zijn om voldoende potgronden aan een aanvaardbare prijs aan te bieden, dan zullen volgens de Belgische Potgrond Federatie (BPF) alle zeilen moeten bijgezet worden. Bovendien zal de ervaring van de potgrondfabrikanten van extreem groot belang zijn. Zij zijn immers in staat de kwaliteit van de grondstoffen te beoordelen voor het beoogde doel en de optimale samenstelling te bepalen. De keuze zal daarbij vallen uit een selectie van turf of veen, aangevuld met groencompost, schorscompost, houtvezel, kokos, beheerresten, … naargelang de beschikbaarheid.
Turf of veen is een belangrijke grondstof in de productie van potgronden. Deze wordt ontgonnen in veengebieden wereldwijd. De Belgische potgrondfabrikanten maken vooral gebruik van veen van gebieden in de EU of de omringende landen. De ontginning en aanvoer van turf is daarbij sterk gebonden aan de weersomstandigheden. Natte winters kunnen er voor zorgen dat de aanvoer in mindere mate of te laat plaatsvindt. Het gebruik van alternatieve grondstoffen is dan ook van cruciaal belang en zal alsmaar vaker gebeuren. Turf en alternatieve bronnen gaan dus hand in hand. Het veen van vandaag wordt ontgonnen op volledig vergunde velden, wat betekent dat het afkomstig is van verantwoorde veengebieden, die geen ecologische meerwaarde meer hebben of van gebieden, waar voldoende reconversie mogelijk is. De eigenschappen van turf en veen zijn van die aard, dat ze de typische eigenschappen van een potgrond bepalen. Het gebruik van veen en turf in potgrond is in vele gevallen onontbeerlijk om het mogelijk te maken om met alternatieve grondstoffen te gaan werken. Alle beschikbare grondstoffen, ook turf, zijn nodig om aan de groeiende vraag naar substraten te kunnen voldoen, aldus BPF.